Seminarium praktyczne VoicEncounters

Tegoroczną edycję, organizowaną przez Instytut im. Jerzego Grotowskiego i Teatr ZAR we współpracy z Centre for Performance Research i Site de pratiques théâtrales Lavauzelle, tworzą cztery linie programowe:

"Mediterraneas", czyli męskie konfraternie z basenu Morza Śródziemnego: Cuncordu de Orosei z Sardynii oraz Arciconfraternita del SS. Sacramento alla Madrice z Sycylii, Cuncordu de Cuglieri z Sardynii, Cunfraterna di a Serra z Korsyki oraz zespół In Medias Res i Schola Gregoriana Silesiensis.

"Giving Voice" (Kristin Linklater, Olga Szwajgier, Jorge Parente, Chan E. Park, Tomasz Rodowicz, Elina Toneva i Tomasz Krzyżanowski z Teatru CHOREA, Fátima Miranda).

"My Voice is My Country" (Ditte Berkeley z Hiszpanii/Polski, Aram i Virginią Kerovpyanowie z Francji, Natalia Połowynka z Ukrainy, Bente Kahan z Norwegii/Polski, Mahsa i Marjan Vahdat oraz Atabak Elyasi z Iranu, zespół Mazaher z Egiptu, Selda Öztürk, Diler Özer, Metehan Dada, Alican Karapınar z Turcji, Mariana Sadovska z Ukrainy/Niemiec).

"Ślady/Traces" (grupa Nanila/członkowie rodziny Pilpanich z Gruzji, chór Sakhioba z Gruzji, chór Asoghig z Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego św. Trójcy w Stambule).

14 kwietnia o godz. 18:00 w Kolegiacie Świętego Krzyża (dolny kościół św. Bartłomieja, Ostrów Tumski) odbędzie się koncert zespołu In Medias Res "Ciemna jutrznia".
Pieśni, które zostaną zaprezentowane wywodzą się z popularnych tradycji Korsyki, Sardynii i Sycylii (od czasów przedchrześcijańskich do baroku). Zespół czerpie także z monodii liturgicznej ("cantus planus"), łącząc źródła pisane ze śpiewem popularnym. W materiał muzyczny wpleciono cytaty z "Piekła" Dantego.
Tego samego dnia, o godz. 20:00 odbędzie się koncert zespołu Schola Gregoriana Silesiensis. Koncert zatytułowano "Castrum doloris" (łac.) - obóz żalu, w sarmackiej Rzeczpospolitej pochówek osób szlachetnego rodu. W tym celu stawiano budowlę otaczającą katafalk, na którym składano trumnę z ciałem zmarłego. Takie "Castrum doloris" stanowiło scenografię ceremonii, która była "teatrum mortis", a więc: muzyka, ruch i gest wykonywane przez celebransa z asystą oraz wszystkich zebranych. Wniesieniu trumny do kościoła towarzyszyły odpowiednie śpiewy i instrumentalne intrady. Na wstępie odbywała się Jutrznia, złożona z psalmów pokutnych, w tym psalm "Miserere". Następnie odprawiano "Missa Requiem". Po zakończeniu mszy rozpoczynało się właściwe "Castrum doloris" wedle ustalonego porządku: responsoria, oracje, okadzenia i pokropienia.

Wszystkie nasze śpiewy zaczerpnięte zostały z "Processionale" Andrzeja Piotrkowczyka wydanego w 1621 roku w Krakowie, z wyjątkiem przypominającego śpiewy korsykańskie responsorium "Libera me", nazywanego "Libera kielcense", które pochodzi ze źródeł późniejszych. Po dotarciu do miejsca pochówku następowało "Aspersio" i umieszczano trumnę w grobowcu. Śpiewano wtedy kantyk "Benedictus" i antyfonę "Salve Regina". Przejściom pomiędzy kolejnymi częściami towarzyszyła żałobna muzyka instrumentalna.

15 kwietnia o godz. 18:00 w Kolegiacie Świętego Krzyża (dolny kościół św. Bartłomieja, Ostrów Tumski) odbędzie się koncert Cuncordu de Orosei z Sardynii "Pieśni z Orosei - pomiędzy dwoma gatunkami". Członkowie zespołu Cuncordu de Orosei pielęgnują unikatową tradycję swojej wioski, prezentując ją na licznych festiwalach. Sardynia posiada wyjątkową tradycję śpiewu, muzyki i tańca, obejmującą dwie formy śpiewu polifonicznego: świecką tradycję śpiewanej muzyki tanecznej "cantu a tenore" (w której występuje śpiew gardłowy, tzw. "caprizare", czyli "śpiew kozła") oraz tradycję sakralnej muzyki obrzędowej "cuncordu". Styl jest jednym z najbardziej archaicznych zjawisk językowych w gminie Orosei, która przez długi okres była odizolowana od bardziej dynamicznych ośrodków kulturowych.
Również 15 kwietnia o godz. 20:00 w Kolegiacie Świętego Krzyża (górny kościół, Ostrów Tumski) odbędzie się koncert Arciconfraternita del SS. Sacramento alla Madrice z Sycylii. Podczas koncertu "Wielki Tydzień w Mussomeli" zaprezentowane zostaną lamenty wykonywane w Mussomelli podczas Wielkiego Tygodnia. Lamenty to forma śpiewu wielogłosowego występująca na niemal całym terytorium Sycylii. Tradycja ta jest nadal bardzo żywa w prowincji Caltanissetta. Lamenty, śpiewane głównie przez mężczyzn, są szczególnie wymowne w kontekście obrzędów Wielkiego Tygodnia.

Konfraternia z kaplicy na placu Madrice to bractwo, które stoi na straży echa śpiewu dawnych śpiewaków, skromnych i prostych ludzi oddanych uprawie ziemi, przekazując tradycyjne techniki śpiewu i pasję młodszym braciom.

Teksty łacińskich pieśni, dziś niemal niezrozumiałe z uwagi na wpływ regionalnego dialektu, pochodzą z Biblii lub hymnów sakralnych poświęconych pasji i śmierci Chrystusa.

16 kwietnia o godz. 18:00 w Kolegiacie Świętego Krzyża (górny kościół, Ostrów Tumski) odbędzie się koncert "Pieśni Flory - kobieta i Madonna w popularnej tradycji z Cuglieri" Cuncordu de Cuglieri z Sardynii. Cuncordu de Cuglieri to chór męski wykonujący pieśni na cztery głosy, który jest jednym z nielicznych przykładów połączenia tradycji wokalnej "a tenores" z rejonu Barbagii i tradycji Wielkiego Tygodnia reprezentowanego przez konfraternie.
Koncert jest hołdem złożonym kobiecie, będącej symbolem i najwyższym ucieleśnieniem ziemskiego i duchowego życia. Część utworów akcentuje urodę i kłamliwość kobiet, inne opisują ogromy ból matki-madonny po stracie syna, któremu w cudowny sposób przekazała wspaniały dar życia. Oprócz pieśni sakralnych, zespół wykona tradycyjne pieśni świeckie z Cuglieri, których tekst stanowią klasyczne wiersze miłosne, m.in. utwory poety Tatanu Curcu.

Tego samego dnia, 16 kwietnia o godz. 20:00 w Kolegiacie Świętego Krzyża (dolny kościół
św. Bartłomieja na Ostrowie Tumskim) odbędzie się koncert Cunfraterna di a Serra z Korsyki "Pieśni sakralne z Doliny Serra". Złożą się na niego pieśni z mszy za żywych, z mszy za zmarłych, a także cytaty z Wielkiego Tygodnia i reprezentatywne "lauda", przekazywane drogą ustną.

Cunfraterna di a Serra to świecka wspólnota chrześcijańska, której członkowie są mieszkańcami Doliny Serra położonej we wschodniej części Korsyki. Konfraternia ma wymiar zarówno religijny, jak i towarzyski - jest obecna w najważniejszych momentach życia mieszkańców doliny, prowadzi działalność na rzecz lokalnej społeczności, wspiera najsłabszych i osoby samotne. Konfraternia gromadzi i chroni materialne i niematerialne dziedzictwo społeczności - tradycję śpiewu polifonicznego (pieśni sakralne i ludowe).

W ramach programu "Mediterraneas" odbędą się spotkania: 15 kwietnia o godz. 15:00 "Mediterraneas 1" - spotkanie z Robertem Pożarskim i członkami zespołu Scholi Gregoriana Silesiensis oraz prezentacja czterech zespołów śpiewaczych z Korsyki, Sardynii i Sycylii;16 kwietnia o godz. 15:00 "Mediterraneas 2" - spotkanie z członkami Cuncordu de Orosei z Sardynii oraz Arciconfraternita del SS. Sacramento alla Madrice z Sycylii, połączone z prezentacją filmu "Serce dźwięku"; 17 kwietnia "Mediterraneas 3" - spotkanie z członkami Cuncordu de Cuglieri z Sardynii oraz Confraterna di a Serra z Korsyki, połączone z prezentacją filmu Święte głosy, z udziałem Renato Morellego, reżysera. Spotkanie te odbędą się w Sali Teatru Laboratorium Instytutu Grotowskiego i poprowadzi je Jean-François Favreau.

Program "Mediterraneas" zakończy się 17 kwietnia o godz. 18:00 spotkaniem wszystkich śpiewaków goszczących w programie "Mediterraneas", pod przewodnictwem członków chóru Schola Gregoriana Silesiensis, podczas którego każdy zespół wykona własną interpretację jednej z najbardziej szczególnych pieśni Wielkiego Tygodnia, "Miserere".
W ramach programu "Giving Voice" odbędą się dwa koncerty. Chan E. Park, profesor języka, literatury i performansu koreańskiego wystąpi 18 kwietnia o godz. 20:00 w Synagodze pod Białym Bocianem z koncertem "Shim Chong powraca na świat". Pieśń pansori o Shim Chong jest jednym z pięciu klasycznych utworów pansori uznanych za Niematerialne Dziedzictwo Kulturalne Korei (1963) i wpisanych przez UNESCO na listę Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości (2003).

Shim Chong jest jedną z najbardziej ujmujących bohaterek koreańskich utworów narracyjnych. Jej matka zmarła, gdy dziewczynka miała kilka dni. Jej wychowaniem zajął się ślepy ojciec, który zdobywał środki na jej utrzymanie, żebrząc. Shim Chong wyrosła na piękną i kochającą córkę. W wieku 15 lat sprzedała się grupie kupców-żeglarzy jako ludzka ofiara dla Króla Smoków, władcy morza, aby zdobyć trzysta worków ryżu, które jej ojciec obiecał kapłanom ze świątyni w zamian za modlitwy o odzyskanie wzroku. Shim Chong wypłynęła wraz z żeglarzami w morze i w nim utonęła. Jej oddanie poruszyło niebo, które zesłało ją z powrotem na świat jako cesarzową. Aby pomóc swojej żonie odnaleźć ojca, cesarz wydał studniową ucztę, zapraszając na nią wszystkich ślepców w państwie. Ostatniego dnia przybył na nią ślepiec Shim. Ogarnęło go tak wielkie zdumienie, że spotkał swoją zmarłą córkę, że odzyskał wzrok.

20 kwietnia o godz. 20:00 w Synagodze pod Białym Bocianem wystąpi Fátima Miranda w koncercie "DiaPassion". Łącząc orientalne i okcydentalne techniki ze środkami wokalnymi własnego autorstwa, Fátima Miranda używa swojego głosu jako instrumentu dętego i perkusyjnego. Raczy słuchaczy obficie niezwykłymi akrobacjami obejmującymi ponad cztery oktawy, w tym dźwiękami multionicznymi i fascynującymi modulacjami oddechu - od najbardziej przejrzystego, anielskiej głosu do najdzikszego wrzasku, zamazując granice między śpiewem, poezją, teatrem, kompozycją, improwizacją i interpretacją.

Warsztaty i koncerty dopełni międzynarodowa konferencja "Pedagogika głosu" z udziałem wybitnych naukowców, pedagogów i praktyków. Każdy z czterech dni wykładów, prezentacji i dyskusji (od 18 do 21 kwietnia w godzinach 15:00-18:30 w Auli Instytutu Historycznego Uniwersytetu) poświęcony będzie innym obszarom tematycznym związanym z ich pracą.W konferencji udział wezmą: Rhonda Blair, Tiina Syrjä, Kristin Linklater, Rhonda Blair, Tiina Syrjä, Ewa Głowacka-Fierek, Ditte Berkeley, Joan Mills, John Hunter, Olga Szwajgier, Jorge Parente, Frankie Armstrong, Joan Mills, Tran Quang Hai, Tomasz Rodowicz, Jenny Sealey i Jude Mahon, Caroline Bithell, Fátima Miranda, Danielle Meunier, Tara McAllister-Viel, Chan E. Park.

Kolejny program "My Voice is My Country" rozpocznie się 19 kwietnia o godz. 20:00 w Synagodze pod Białym Bocianem od koncertu Bente Kahan (Norwegia/Polska) "Home - pieśni i opowieści Żydów Europy". Bente Kahan opowie swą historię, poczynając od XIII-wiecznej Hiszpanii, tam sięgają korzenie jej drzewa genealogicznego. Śpiewa w żydowskich językach: jidysz, ladino i hebrajskim, a także w językach narodów, wśród których żyła jej rodzina. Śpiewa żydowskie pieśni, w których słychać wpływ europejskiego folkloru i tradycji. Obrazy i zdjęcia stanowią tematyczne uzupełnienie muzycznej opowieści Bente.

21 kwietnia w Kościele Opatrzności Bożej (ul. Kazimierza Wielkiego 29) o godz. 20:00 wystąpią siostry Mahsa i Marjan Vahdar oraz Atabak Elyasie (Iran) w koncercie "Słońce wstanie". Muzyka perska posiada zdolność ciągłego odnawiania się. Tradycja muzyczna przekazywana jest z pokolenia na pokolenie, ale nie osłabia to autentyczności niesionych przez nią emocji. Jej mistyczne dziedzictwo pozwala jej zachować szlachetność i głębię, które można nazwać orientalnym, rycerskim, melancholijnym romantyzmem. Dziedzictwo to wspaniale ucieleśniają Mahsa i Marjan Vahdat. Dwie siostry, które z dumą, wdziękiem, oddaniem i pasją wzbogacają poezję perską o nową jakość, przenosząc ją w inne przestrzenie. Ich wznoszące się i splatające głosy tworzą wyjątkowy dźwiękowy pejzaż, który przedstawia radość, smutek, nadzieję, tęsknotę i miłość do rodaków.

Większość tekstów pieśni pochodzi z mistycznej i miłosnej poezji wielkich poetów perskich, takich jak Hafiz, Rumi, Attar, ale siostry śpiewają też utwory współczesnych poetów irańskich: Mohammada Ebrahima Jafariego i Houshanga Ebtehadża (Sajeha), a także teksty ustnej tradycji literackiej Iranu.

22 kwietnia w Sali Teatru Laboratorium o godz. 18:30 odbędzie się "Zār" - koncert zespołu Mazaher (Egipt). "Zār" to wspólnotowy rytuał uzdrawiający, odprawiany głównie przez kobiety dla kobiet, w którym ogromne znaczenie ma gra na instrumentach perkusyjnych i taniec. W powszechnej opinii rytuał "zār" jest często mylnie uznawany za formę egzorcyzmu. W rzeczywistości ma na celu przywrócenie harmonii życia wewnętrznego uczestników. Pozwala kobietom pozbyć się napięć i frustracji, wynikających z uwarunkowań społecznych, które ograniczają ich ruchy, styl ubior, głosy, a nawet marzenia. Ten pradawny obrzęd oczyszczający odprawia się, aby obłaskawić liczne duchy. Komunikację z nimi ułatwia nieustannie wybijany rytm bębnów, który może skutkować zmianą stanu świadomości, a nawet wprowadzić w trans. "Zār" może mieć działanie katartyczne - oczyszcza fizycznie i duchowo, wyciszając i przygotowując do ponownej konfrontacji z codziennym życiem.

22 kwietnia o godz. 20:00 w Kościele Opatrzności Bożej (ul. Kazimierza Wielkiego 29) odbędzie się koncert "Głosy z rodzinnych stron" Seldy Öztürk, Dilera Özera, Metehana Dady, Alicana Karapınara (Turcja). Muzycy zabiorą słuchaczy w muzyczną podróż do Anatolii i Mezopotamii, których wielokulturowa tradycja liczy tysiące lat. Różnorodność języków, grup etnicznych i wierzeń występujących na tych terenach znajduje odbicie w muzyce. Muzycy wykonają tradycyjne pieśni weselne, lamenty, pieśni religijne i pieśni kobiet w różnych językach, takich jak kurdyjski (kurmandżi, zazaki i sorani), turecki, arabski, ormiański, asyryjski, a także pieśni hybrydowe (wielu językach).

23 kwietnia w o godz. 18:30 w Katedrze Greckokatolickiej św. Wincentego
i św. Jakuba, pl. Biskupa Nankiera 15 odbędzie się koncert Mariany Sadovskiej (Ukraina/Niemcy) "Noc właśnie się zaczyna". Mariana Sadovska łączy miłość do tradycyjnych pieśni, opowieści i rytuałów ojczystej Ukrainy z wrażliwością kosmopolitki i zamiłowaniem do eksperymentu. Mariana wykona wybrane pieśni ze swojego programu "Ukraińskie wołania", łączącego śpiewy i opowieści o dawnej Ukrainie. Od ponad dwudziestu lat Sadovska podróżuje po ukraińskich wioskach, zbierając od kobiet prastare pieśni i legendy, które przetrwały okres sowiecki w tradycji ustnej. Koncert zawiera też wybór z najnowszego programu solowego Sadovskiej "Noc właśnie się zaczyna", będącego reakcją artystki na wojnę na Ukrainie.

Ostatnim koncertem w ramach programu "My Voice is My Country" będzie występ Natalii Połowynki (Ukraina). 23 kwietnia o godz. 20:00 w Kościele Opatrzności Bożej, ul. Kazimierza Wielkiego 29 będzie można usłyszeć koncert "Pieśni wiatru. Wieczór ukraińskich romansów". Natalia Połowynka wyznaje: "Śpiewam ukraińskie pieśni od dziecka - z babkami, rodzicami, przyjaciółmi, kolegami, w teatrze, filharmonii, operze. Podczas koncertu zaśpiewam «przeboje» - pieśni, które strzegą nasz naród i które inspirowały i nadal inspirują ukraińskich artystów. Pieśni ludowe, które trafiły na warsztat kompozytorów i weszły na stałe do akademickiej kultury muzycznej jako «romanse». Dziś te pieśni-romanse, tak drogie memu sercu, są szczerym wyznaniem miłości do Ojczyzny i znakiem pokoju, który kieruję do wszystkich ludzi".

W ramach programu "Ślady/Traces" jako pierwszy wystąpi chór Sakhioba. Koncert "Tradycyjny gruziński śpiew liturgiczny" odbędzie się 22 kwietnia o godz. 17:00 w Kolegiacie Świętego Krzyża (dolny kościół św. Bartłomieja na Ostrowie Tumskim). Podczas koncertu zaprezentowane zostaną tradycyjne wielogłosowe pieśni liturgiczne z Gruzji, która przyjęła chrześcijaństwo w IV wieku, jako jedno z pierwszych państw (gruzińskie opracowanie Biblii pochodzi z V wieku).

23 kwietnia o godz. 17:00 w Kolegiacie Świętego Krzyża (dolny kościół św. Bartłomieja, Ostrów Tumski ) odbędzie się koncert "Swańskie pieśni z Kaukazu" w wykonaniu grupy Nanila/członków rodziny Pilpanich. Koncert wypełnią popularne pieśni poświęcone wydarzeniom historycznym i codziennemu życiu, w tym opowiadające o trudach życia w górach Swaneti, a także śpiewane z okazji świąt religijnych. Usłyszymy także specjalne pieśni zwane "zar", śpiewane na pogrzebach oraz kołysanki.

24 kwietnia o godz. 19:00 w Kościele św. Antoniego z Padwy (ul. św. Antoniego 30) będzie można usłyszeć ormiańskie pieśni liturgiczne w wykonaniu chóru Asoghig z Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego Kościoła św. Trójcy w Stambule. Na koncert złożą się tradycyjne ormiańskie śpiewy liturgiczne, które stanowią jednogłosowy śpiew modalny z towarzyszeniem burdonu. Repertuar obejmie śpiewy różnych rodzajów z oficjum i liturgii świętej. Większość z nich to śpiewy utrzymane w systemie modalnym oktoechosu. Ormiańskie śpiewy liturgiczne oparte są na motywach melodycznych, których kantorzy uczą się od wczesnego dzieciństwa. Wszystkie modi ormiańskiego oktoechosu bazują na systemie interwałów naturalnych.

W skład promu "Ślady/Traces" wchodzą również trzy spotkania. 21 kwietnia o godz. 14:00 spotkanie z Marcinem Abijskim zatytułowane "Harmonia bez kompromisów: Muzyka bizantyjska"; 22 kwietnia o godz. 14:00 spotkanie z Malkhazem Erkvanidze "Harmonia bez kompromisów: Tradycyjny gruziński system strojenia" i 23 kwietnia o godz. 14:00 spotkanie z Aramem Kerovpyanem "Harmonia bez kompromisów: Ormiańska muzyka modalna". Wszystkie spotkania odbędą się w Sali Teatru Laboratorium.
Podczas VoicEncounters będzie można dodatkowo zobaczyć spektakl "Armine, Sister" Teatru ZAR. 22, 23 i 24 kwietnia o godz. 21 w Studiu Na Grobli.

Wydarzeniem specjalnym będzie wykład Diamandy Galás połączony z pokazem filmu "Schrei 27" i spotkaniem z artystką, który odbędzie się 24 kwietnia o godz. 17:00 w Teatrze Polskim (Scena im. Jerzego Grzegorzewskiego, ul. Gabrieli Zapolskiej 3). Wstęp na wykład jest wolny.

Istnieje możliwość zakupu karnetu na siedemnaście koncertów w ramach seminarium praktycznego VoicEncounters: http://www.biletin.pl/pl/koncert/voicencounters-voicencounters-karnet-wroclaw-2016/4358/bilety.html

Bilety: 30 zł
Kontakt: sekretariat@grotowski-institute.art.pl
tel. 71 34 45 320
Odbiór biletów w Sekretariacie (Przejście Żelaźnicze) w terminie uzgodnionym podczas dokonywania rezerwacji.

Więcej informacji: http://grotowski-institute.art.pl/projekty/voicencounters-04-2016/